Yenilenebilir enerji kaynaklarındaki küresel geçiş artamaya devam ediyor. Bağımsız enerji kuruluşu Ember tarafından yayınlanan son Global Electricity Review 2024 raporuna göre yenilenebilir kaynaklar, elektrik üretiminde rekor oranlara ulaşmış durumda. Hatta dünyanın enerjiye en aç bölgelerinden bazılarında emisyonları önemli ölçüde düşürdükleri de görülüyor. Yenilenebilir ilk defa yüzde 30’a ulaştı
Ember tarafından yayınlanan rapora göre 2023 yılında üretilen elektriğin üçte birinden fazlası yenilenebilir enerji kaynakları tarafından oluşturuldu. Rapor, güneş ve rüzgar kaynaklarının sırasıyla yüzde 23 ve yüzde 10’luk büyüme oranları gördüğünü gösteriyor. Buna karşılık, fosil kaynaklar elektrik üretiminde sadece yüzde 0,8’lik bir artış yaşadı.
Rapor, elektrik üretiminde yenilenebilir kaynakların 2000 yılında küresel pazarın sadece yüzde 19’unu oluştururken, bugün yüzde 30’unu aştığının altını çiziyor. Bununla birlikte, hidroelektrik kaynakları 2023’te son beş yılın en düşük seviyesine inerken, kömür ve diğer fosil yakıt kaynakları bunu telafi ederek sera gazı emisyonlarının daha da azalmasını engellemiş durumda. 
Öte yandan Çin, 2023’te bu sonuca esas katkı sağlayan ülke oldu ve küresel düzeyde ilave güneşten elektrik üretiminin yüzde 51’ini, rüzgardan yeni elektrik üretiminin yüzde 60’ını karşıladı. Nükleer ile birlikte 2023 yılında dünya, elektriğinin neredeyse yüzde 40’ını düşük karbonlu kaynaklardan üretti. Bunun sonucunda küresel elektrik üretiminin CO2 yoğunluğu, yeniden rekor seviyede düşerek 2007’deki zirve değerinden yüzde 12 daha düşük bir noktaya ulaştı. Küresel elektrik talebi 2023 yılında yüzde 2,2 oranında artarken, Ember 2024 yılı için daha yüksek bir talebin oluşacağına inanıyor. Kuruluş, önümüzdeki on yıl içinde, enerji dönüşümünün fosil yakıtlarda kalıcı bir düşüş sağlamasını ve azalan emisyonlarla yeni bir aşamaya girmesini bekliyor.
Türkiye ortalamanın üzerinde
Türkiye‘de de güneş ve rüzgar enerjisinden elektrik üretiminde dünyadakine benzer bir büyüme görüldü. Türkiye, elektriğinin yüzde 42’sini yenilenebilir kaynaklardan üreterek küresel ortalamanın üzerine çıktı
Türkiye’nin elektrik üretiminin yüzde 6’sı güneş ve yüzde 10’u rüzgar enerjisinden karşılanırken, hidroelektrik yüzde 20 ile en büyük yenilenebilir elektrik kaynağı olmayı sürdürdü. Geçen yıl, Türkiye’de elektriğin yüzde 58’i ise fosil yakıtlardan üretildi. Türkiye geçtiğimiz yıl enerjide Avrupa’nın en büyük kömür kullanıcısı olmuştu. Kömür kullanımı artsa da yenilenebilir kaynaklardaki büyüme de sürüyor. Ember’e göre Türkiye’nin yenilenebilir enerjiden elektrik üretim potansiyeli oldukça yüksek seviyede. Türkiye’nin 2030’da elektriğinin yüzde 47’sini yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılama hedefi bulunuyor. Bu hedef, esasında kolay ve çok maliyetli olmayacak şekilde rahatlıklar artırılabilir.
Ember Türkiye Lideri Ufuk Alparslan, yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi: “Türkiye muazzam hidroelektrik kaynakları sayesinde yenilenebilir enerji devriminde diğer pek çok ülkeye göre avantajlı başladı. Ancak hidroelektrik kuraklığa karşı hassas. Özellikle çatı ve yüzer GES olmak üzere diğer potansiyelimizi de kullanmak, hidroelektrik üretimindeki değişkenliğe karşı ülkemizin korunmasını sağlayarak enerji güvenliğimizi artıracaktır.”
Bununla birlikte raporda Türkiye’nin değerlendiremediği yenilenebilir enerji kaynaklarına da dikkat çekiliyor. Örneğin Türkiye, sadece çatı üstü güneş enerjisi potansiyeli ile 120 GW elektrik üretebilir. Bunlar ile Türkiye, elektrik ihtiyacının yüzde 45’ini tek başına sağlayabilir. Benzer potansiyeller rüzgar tarafında da bulunuyor. Dolayısıyla Türkiye’nin konumu görece iyi olsa da elindeki potansiyeli kullanmada zayıf kalıyor, bu alanlarda daha fazla yatırıma ihtiyaç duyuluyor.
